Македонија губи дури 8,34 отсто од Бруто општествениот производ секоја година како резултат на масовниот одлив на мозоци од земјата – утврди Државниот завод за ревизија во најновиот извештај за мерките што ги презеле владите досега да се спречи оваа појава.

Според ДЗР, одливот на таленти е алармантен  и, според сите светски организации, Македонија е на врвот меѓу земјите што ги губи своите кадри. Имено, според ИОМ за 2020 година Македонија се наоѓа во топ дваесетте земји во светот  со најголема емиграција во странство, а според Светската банка дури 40 отсто од високообразовниот кадар ја напуштил државата. Според Индексот на одлив на мозоци, пак, на Глобал Економи  Македонија е на високо петто место од 41 европска земја во однос на губењето на кадрите, што според ДЗР покажува дека се соочува со сериозен проблем – а нема ниту актуелна стратегија како да се справи со тоа, ниту пак напорите што се направени досега имале некаков резултат. Имено, проценката е дека до 2020 година дури 693.900 македонски државјани се отселиле во странство, иако податоците на Државниот завод за статистика покажуваат дека 0д 2013 до 2022 година се иселиле 7.861 лица, при што тој тренд бил најмал во 2017 и 2018 година, а оттогаш бројот на отселени е триплиран. Во извештајот сепак стои дека МВР нема јасни податоци ниту пак јасна слика колку граѓани заминале од дтжавата бидејќи тие не ја остваруваат законската обврска да се пријават, ниту пак тој – да ги казнува ако не го сторат тоа, па општата оценка е дека податоците на межународните организации се поверодостојни од нашите. 

Во извештајот поконкретно  стои дека на државно ниво не е воспоставен воопшто ефикасен систем за следење и за управување со интелектуалната емиграција од Македонија  и нема никаква база за отселените високообразовани кадри, а стипендии за втор и за трет циклус на студии во странство се доделуваат без анализа и без да се утврди  кои студиски програми се од јавен интерес и дали тие што ги добиваат стипендиите ги исполнуваат условите за нив.

Експертот што бил ангажиран од ДЗР во текот на ревизијата утврдил дека од 2013 до 2021 година од земјата во просек се отселувале по 2.500 високообразовани лица за кои државата годишно инвестирала  околу 5 милијарди денари, или вкупно во овој анализиран период потрошила околу 725 милиони евра за нивно образование – кои буквално сега завршиле во ветер, односно од тоа имаат корист други земји. Поконкретно, во извештајот на ДЗР стои:

„Проценките од извршената анализа на ангажираниот експерт за потребите на ревизијата покажуваат дека во периодот 2013-2021 година од државата просечно годишно мигрираат по околу 2.500 високообразовани кадри, за кои државата просечно годишно инвестирала по околу 5 милијарди денари или вкупно за анализираниот период потрошила 44,7 милијарди денари.

Одливот на високообразованите кадри ја чини државата 0,8% од годишниот БДП.

Вкупниот ефект на опортунитетниот трошок во однос на изгубен БДП кој не е генериран заради годишната емиграција на вкупното население од државата се проценува на 5,15% од БДП на годишно ниво. Доколку на ова се додаде реално изгубената инвестиција во образование во овие кадри која во просек изнесува 3,19% годишно од БДП, вкупниот негативен економски ефект рефлектира вкупна загуба од 8,34% од БДП на годишно ниво“.

Што пак значи тоа за државата и нејзиниот иден развој стои во следниот пасус:

„Во услови на континуиран пораст на оваа појава, ова прашање се наметнува со голема важност заради бројните негативни последици и импликации со долгорочно дејство, кои ги надминуваат краткорочните и недоволно изразени позитивни развојни ефекти. Последиците и импликациите од емиграцијата се многубројни и мошне сложени, а се манифестираат најсилно врз демографскиот и економскиот развој. Тенденцијата кон пораст на емиграцијата на високостручни кадри, како и научен подмладок од одделни факултети, имплицира промени во квалитетот на работната сила и намалување на нивото на човечкиот капитал, а со тоа и негативни ефекти во областа на економскиот развој на земјата и научноистражувачката дејност. Дополнително на тоа, евидентна е и појавата на феноменот на потенцијална миграција – појава која во последната деценија во Република Северна Македонија достигнува загрижувачки димензии. Се поголем е бројот на млади високообразовани лица, како и студенти на последните години од факултетите на техничките и природните науки кои размислуваат или планираат да заминат во странство“, оценува ДЗР.