Се насетува крајот, кога заокружуваме уште една учебна година. Заклучно со 14 јуни, остануваат уште нецели три седмици, кога полуматурантите ќе бидат пред предизвикот наречен: запишување во идно средно образование, а на останатите ученици, ќе им започне летниот распуст. Наставна година исполнета со многу наставни и воннаставни активности, предизвици, зачестени апликации на Еразмус проекти и уште многу други тековни работи. Вложениот труд, на крајот секогаш се исплаќа.

Во овој текст, ќе го насочам вниманието на две точки: одговорноста на наставникот и одговорноста на ученикот.

1.Одговорноста на наставникот

Лично за мене, одговорен наставник е оној, кој:

-работи со многу љубов и волја во својата наставничка професија;

- почитува училиштен Кодекс;

- секогаш позитивно размислува пред многуте негативни соочувања;

- верува дека работите секогаш можат да бидат подобри;

- ги извршува сите задолженија дадени од директор на училиште, стручна служба итн.

- си ја гледа својата наставна работа и гради професионален однос со колегите (значи, не трачари, не завидува и сл.);

- има цел од ученичето, да направи прав ученик со: посветена, трпелива и макотрпна работа;

- професионално се надградува, користејќи искуства од повозрасни колеги, како и искуства од други училишта во нашата земја и пошироко;

- излегува секогаш во пресрет на колегите кога треба да им помогне, да ги замени кога се отсутни и сл.

- не се жали дека му е напорна работата, или пак, како ќе се издржат 7 наставни часови денес;

- е способен и квалитетен во својата наставна област, а доследно и точно, дава одговор на поставено прашање од научната област;

- има задоволство да учествува на настани поврзани со предметот/предметите што го/ги предава (натпревари, патронат, екскурзии...);

- предложува наставни и воннаставни активности што би биле од добробит за самото училиште, па и за градот каде што се наоѓа училиштето;

- сака да соработува со локалната самоуправа и да даде допринос во функционирањето на образовната дејност;

- има чест да комуницира со родителите за нивните деца и постигнувањата на училиште...

- постојано не препрашува дали имало плата или не (нормално дека ќе има, за тоа работиме, законска должност е вложениот труд да се плати).

И така, наставникот има уште многу други обврски и одговорности (не само, горенаведените 16) кои треба: посветено, професионално и етички да ги извршува. Но, ќе оставам нешто и за следна прилика.

1.Одговорноста на ученикот

Лично за мене, од одговорен родител, произлегува и одговорен ученик, кој:

-мора да почитува училиштен Кодекс, наменет за него;

- води сметка за културата на изразување и комуницирање со соучениците и со наставниците, па и воопшто;

- ги извршува сите активности поврзани со наставните предмети што ги задава наставникот и самото училиште;

- не се спротивставува и разбрано се однесува;

- со задоволство учествува на: натпревари, патронат, активности поврзани со наставата и вонучилиштни предизвици;

- покажува интерес за: додатна, дополнителна настава, како и секции...;

- максимално го користи својот потенцијал и дар што го поседува, во давање на најдоброто од себе,

- континуирано учи, а не само пред тест и испрашување;

- не се „пазари“ за оценки, кога точно знае колку може да постигне;

- слуша наставник и прима добронамерен совет, кога навистина е потребен;

- се истакнува и се докажува со своите: знаења, интереси, вештини, способности...;

- дава конструктивни предлози за подобрување и напредување на училиштната клима;

- е културен и цивилизиран пример не само во училиштето, ами секаде;

- соработува со наставниците, а не се ограничува на еден или двајца наставници;

- не манипулира, не се расправа, не подлегнува под негативно влијание (на соученици, или пак некој друг во училиштната средина);

- секогаш и секаде позитивно и радосно го претставува своето училиште и наставниците.

Одговорноста на ученикот, многу значи и треба да биде стабилна и во најдобро светло прикажана. Настрана од технолошката зависност (мобилен телефон, социјални алатки, компјутер и сл.) ученикот има обврска да остане: добар и за пример и никако поинаку! Затоа, како што почнав погоре, најважни се: влијанието и улогата на домот, од каде што ученикот тргнува. Ако се влијае воспитно, тогаш нема да имаме проблеми, но ако се допушти слобода на однесување (каква што ја гледаме и доживуваме), тогаш проблемите само ќе растат, а нема да се решаваат.

За крај на овој мој текст, Драги ученици: Ви го честитам постигнатиот успех на училиште (запомнете, за Вас учите и можете многу да постигнете); имајте добро лето, но не заборавајте: читајте и другарувајте со книги, богатете го речникот и културата на изразување. Негувајте ја македонската белетристика. Оставете ги настрана социјалните мрежи, или паметно користете ги. И одете по разумен и нормален пат во животот! Верувајте дека е исплатливо и корисно! Останете: среќни, паметни и добри!

Автор: Александар Адамовски, професор по македонски јазик и литература и француски јазик

Пред првото, училиштно тримесечие, обично се прават: тестови, писмени, испрашувања, затоа што учениците треба да добијат оценка за постигнатиот успех во изминатиов период. Период на проверка на наученото. Секој наставник знае, колку и како постигнал знаења неговиот ученик. Се разбира, тоа е период на многу активности во текот на целата учебна година, кои се следат и бележат во евиденциониот дневник на наставникот што е доказ, за предложената и напишаната оценка од наставникот. И секој ученик, добива можност да поправи, доколку се случи да не е задоволен од резултатот кој го добил. Но што е поважно? Оценката, или трајното знаење? Секако, трајното знаење. Оценката е само формална бројка на која не треба да се потпира ниту еден ученик. Знаеме дека единицата е лоша, а петката најпосакувана. Акцент, не се става на бројчаната оценка, туку на нешто поважно од неа - на знаењето!

Изминативе неколку години, оценката предничи, а знаењето?

Токму така, некако толку многу се придава важност и „големина“ на оценката, отколку на она правото, вистинско знаење, во секоја смисла на зборот. „Што ќе добијам?“ „Не ми пиша тоа и тоа“, наместо: Што научив? Многу погрешно! И тоа, некако се случува во континуитет. Не сакам да звучам парадоксално, но, зошто се оди на училиште? Одговорот е многу јасен и познат. Верувам и очигледно е, дека сега е друго време, технолошки напредно време, дури познато е, дека имаме специфични генерации на ученици, но сепак, мора да се издвојат и исклучоците кои уште од дома, тргнуваат со континуирано учење, повторување, начини на однесување, итн. и секако, нема да имаат никакви проблеми и забелешки, ниту со наставата, ниту со наставниците, ниту со околниот свет кој ги опкружува. Ги изделувам, бидејќи навистина се во многу мал, редок број. Кај тие деца, навиката за учење еднаш е стекната и ќе трае целиот живот. Не е придобивка да се учи напамет, ниту пак да се спуштаат од интернет, еве на пример, готови прераскажани лектири, и сл. (Каде е она реално читање на книга?) Толку ли, паметните уреди и социјалните мрежи, ја заменија книгата? – Штета! Штета, непоправлива, која остава и ќе остави трајни последици. Мислам дека е време, да се врати учењето и истражувањето од книгите. Не е касно, потребна е само силна волја. Наместо напамет, со разбирање и критичко размислување да се стекнуваат знаења и вештини, кои понатаму полесно ќе се надоградуваат и ќе може во пракса, успешно да се применуваат. Тоа е паметно и одговорно. Така треба да изгледа. Тука, се разбира, најголемо влијание на своите деца, имаат родителите (со ретки исклучоци), кои никако, не смеат да се мешаат во работењето и во одлуките на наставниците, за тоа како ќе ги оценат нивните деца. Тие, треба да си ја гледаат својата работа, и да им дозволат на своите деца да мислат со своја глава, односно, да ги натераат и кога ќе згрешат, самостојно да се поправат. Така, ќе имаме многу подруга и пореална слика во воспитно-образовниот систем. Таа промена тешко оди, но никогаш не е касно да се започне од некој почеток кој ќе се движи во вистинската насока. Со таа промена, се гради: поглед на свет! ДА, за реално стекнато знаење, НЕ, за врски и претерувања. Таа лекција, нека се научи еднаш!

Училиштето е свет храм, а не, играорна

Ред, принципи и кодекси на однесување и почитување, треба да постојат како во училиштната, така и во секоја друга работна организација (без разлика, дали се работи за државен, или за приватен сектор). Во таков среден и координиран систем, очекуван е секој напредок и просперитет. Интеракцијата, а паралелно со неа и социјализацијата: наставник-ученик, е незаменлива и се разбира дека се одвива во училница, исто како што разликата: онлајн/физичко присуство е голема. Но тоа, го видовме и насетивме во сите можни облици на одвивање. Столбот на писменоста во една држава е образованието. Без него, не би имале писмена нација. Училиштето е свет храм кое дава многу животни поуки и мудрости, тоа е извор на умеењата, интересите, етичките вредности во животот. Непроценливо искуство, кое постојано извира како вруток, и од кое може многу да се очекува. Наше е, да знаеме правилно да го искористеме. Училиштето, во никој случај не смее да наликува на: „играорна“. Се знае, кои се „главните играчи“ во школската средина, јасно е, кој стои пред тој млад и убав свет и сака од ученичињата, да направи прави ученици. Во таа суштинска врска, никој не смее да се меша, односно да создава неред и притисок. Во дамнешно време, многу дамнешно, петката беше незамислива, а денес? Денес, толку бурно се реагира за неа, крајно неконтролирано. Но, искрено, би сакал секој да размисли, и ученикот, и родителот, и колегата/колешката, кога се бара „надуена“ оценка, дали со тоа се прави добро на личноста на ученикот? Одговорот, нека биде и остане, еве со јазикот на стилистиката: реторско прашање. На крај, како наставник кој бескрајно ја сака и почитува својата професија, а со неа и сите во училиштната средина, посебно, најмилите, се знае, сакам да порачам: Учете за знаење, а не за подарени оценки! Добробитот и придобивката од првата цел, Ве градат во личности со интегритет и авторитет. Со втората цел, не се доловува правата суштина, ами се оди во незнаен правец. Наше е, да одбереме која цел сакаме да ја постигнеме! Играорната, се учи низ игри, училиштето се учи низ книги. Ако во тоа успееме, реформите ќе бележат раст и развој.

Ученици: Ви посакувам успешни резултати на првото тримесечие. Еве го, пред нас, уште некоја недела. Верувам во вашата интелигенција и посакувам паметно да ја користите. Поздрав до моите и до сите останати ученици!

Колешки и колеги, Вам, исто така, успешно низ маската и издржливоста во училница. Можеме, дури и повеќе отколку што мислиме гледајќи ја таа љубов и радост, пред која неуморно стоиме. Нашата мисија е одговорна и треба да ја браниме и успешно да ја продолжеме. Срдечен поздрав!

Автор: Александар Адамовски, професор по македонски јазик и литература и француски јазик

Професорот по македонски јазик Александар Адамовски напиша творба за хероината Елпида Караманди, која ја објавуваме по повод денешниот патрон празник на истоименото училиште. Неговата поврзаност со ОУ„Елпида Караманди“ не е од сега зашто и како ученик имал можност да се образова во ова школо. Тој на учениците и наставниците им го честита денешниот патрон праник. 

Творбата ви ја пренесуваме во целост:  

Со љубов и почит кон Елпида Караманди

Елпида, со гордост
го изговараме името твое,
пред училиштната биста.
Војната те зеде
од прегратките на роднините,
на небото светна
како ѕвезда летна.
За татковината
од дома замина
во лут бој,
животот го даде.
Со врелата млада крв,
земјата ја натопи,
човечките маки -
да ги скрати.
За слободата се бореше,
на убав живот се надеваше,
радост нѝ подари.
Елпида Караманди:
гордо се пее
песната за тебе,
фала ти, за јунаштвото во тебе.

Александар Адамовски, 21.04.2021 год.
ЧЕСТИТ ПАТРОНАТ, ЕЛПИДА (ПИДА) КАРАМАНДИ!