Несериозно е политичар и тоа прв вицепремиер во Владата на РСМ, да дава изјави дека спорот со Бугарија може да се реши за 6 дена, без да има конкретни факти, аргументи или документи. Не може јавно искажан збор, макар и од бугарски премиер, за „нов конструктивен тон“ и решавање на спорот за 6 месеци, да му даде легитимитет да ја извртува вистината и да креира лажна слика во јавноста дека е можно решение за толку кус рок. Ниту Бугарија, ниту најновите заклучоци на Советот на ЕУ одат во прилог на ова тврдење, а уште помалку неусогласените ставови помеѓу новата Влада и бугарскиот премиер. Ваквите спинови, во ситуација на натрупани проблеми и усложнети односи со Бугарија, само ја намалуваат довербата во целиот процес и се на штета на целата држава

Пишува: Жаклина Цветковска

Во емисијата „Само интервју“ на Канал 5 телевизија, првиот вицепремиер и министер за политички систем и односи меѓу заедниците, Артан Груби изјави дека отворените прашања со Бугарија можат да се решат за 6 дена, а не за 6 месеци како што најавува новата Влада на Република Бугарија. Оваа негова изјава ја оценуваме како спин.

Спин: Ние сметаме дека апсолутно не се потребни 6 месеци, доволни се само 6 дена да седнеме едни со други и да ги хармонизираме ставовите по спорните прашања, при што веднаш ќе може да се пристапи кон одржување на прва меѓувладина конференција меѓу Република Северна Македонија и ЕУ, кажа Груби во интервуто.

[ Извор: Канал 5 / Yоutube, А.Груби (од 01:59- 02:15 мин.); Датум: 16.12.2021 г. ]

https://vistinomer.mk/wp-content/uploads/2021/12/kontraspin-300x82.png 300w" alt="" width="650" height="178" class="aligncenter size-full wp-image-112831 b-loaded" style="clear: both; display: block; margin: 15px auto 25px;" />

Контраспин: Не постои ваква временска рамка која би била реална, ниту пак, изјавата на вицепремиерот Артан Груби почива на објективни аргументи дека повеќедеценискиот спор со Република Бугарија би можел да се реши за неколку денови, особено кога се спори за „заедничка историја“ и за идентитетски прашања.

Неиздржани се неговите аргументи за ова тврдење, кое тој го темели исклучиво на  „охрабрувачките пораки од новата Влада на Бугарија“, „јавно искажаниот збор на новиот бугарски премиер“ и „пријателите во сите 27 земји-членки на ЕУ, вклучително и на Бугарија“, како што наведува  тој во интерјуто.

Досега никој од преговарачите од двете земји, од официјалните владини претставници, ниту од ЕУ, не кажале дека спорот може да се реши за толку кратко време. Не е јасно како Груби е уверен дека е можно конструктивно решение за само 6 дена (!), истовремено велејќи дека ги поддржува Македонците и дека за идентитетот и јазикот не може да се преговара, иако добро му се познати „тврдите бугарски ставови“ по ова прашање.

Тој ја извртува вистината, т.с. спинува со позитивните „сигнали“ од новиот бугарски премиер Кирил Петков за интензивирање на закочените преговори и решавање на спорот за 6 месеци. Притоа, ја пренебрегнува неговата изјава дека ставот на Бугарија кон Македонија останува непроменет и дека нејзиниот интерес треба да се заштити и надгради со нови области (економија, културата, инфраструктурата). Особено што овој став е посочен и по средбата со претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен во Брисел (17.12.2021), што само може да го одолжи решението меѓу двете земји.

И во најновите заклучоци на Советот за општи работи на ЕУ од 14.12.2021 година, кои не донесоа датум за РСМ, нема рокови или најава за брза деблокада на преговорите, туку е нагласено дека Договорот за добрососедство со Бугарија треба да се реализира со добра волја, по примерот на Договорот од Преспа.

Советот ја поздравува континуираната определба на Република  Северна Македонија за унапредување на агендата на реформите во ЕУ, која го отвори патот за одлуката за отворање на преговорите за пристап во март 2020 година. Советот со нетрпение го очекува одржувањето на првата меѓувладина конференција со Република Северна Македонија што е можно поскоро по одобрувањето на преговарачката рамка од страна на Советот, се наведува  во заклучоците на Советот, без да се спомене датум или рок за нејзино одржување.

Кои се позициите на Бугарија за решавањето на спорот со Македонија?

Немаше охрабрувачки најави за симнување на ветото за Северна Македонија и започнување на преговорите со РСМ во пресрет на Советот на ЕУ во Брисел и по формирањето на новата Влада во Бугарија. На површина испливаа и неусогласените ставови помеѓу новиот премиер Петков и претседателот Радев за процесот на решавање на спорот, што дополнително може да го усложни временскиот рок за постигнување на договор меѓу двете земји.

Новиот бугарски премиер Петков најави „брз процес“ и решавање на спорот за 6 месеци, како и нов конструктивен тон во преговорите, но отворено кажа дека преговорите би можеле да започнат дури  идната година, со формирање на работни групи за економија, култура, инфраструктура и заедничка историја.

Ние ќе направиме Акциски план во почетокот на јануари за овие работни групи да имаат вистински резултати, со цел да се придвижат напред преговорите, рече Петков.

Наспроти ограничената временска рамка на премиерот, претседателот Радев смета дека не треба да се создава притисок со рокови, туку дека главен приоритет е почитувањето на европските вредности и човекови права.

Не даваме рокови. Овој процес не се води по рокови, туку по резултати, истакнува бугарскиот претседател.

Тој од Самитот на лидерите од ЕУ, исто така, порача дека РСМ мора да го промени Уставот и во него да биде внесено бугарското малцинство.

Македонските Бугари мора да бидат третирани подеднакво со сите други групи на луѓе споменати во нивниот Устав. Се работи за принципи, а не за преговори. Сакаме да видиме неповратни и одржливи резултати, законски обврзувачки, вели Радев во интервјуто за европското издание  Еурактив.

Бугарската делегација во ЕУ, пак, поднесе посебна изјава до Советот на Европа за отпочнување на преговорите со нашата земја, наведувајќи во документот дека нема да отстапи од своите барања и дека преговарачката рамка не значи по автоматизам и датум за прва меѓувладина конференција.

Истовремено, Бугарија најавува условување за контроверзните историски ликови, олеснување за бугарските инвестиции во Северна Македонија, изградба на Коридорот 8, прекин на барањето за признавање на „македонско малцинство“ во Бугарија кое го смета за неосновано, се спомнува и „говор на омраза“ против бугарските граѓани во РСМ. Нашиот осточен сосед ќе инсистира на овие бројни услови и за затворање на поглавјата и кластерите, доколку би отпочнале преговорите со ЕУ.

Притоа, Софија  смета дека не се можни „брзи решенија“, бидејќи односите меѓу двете земји биле во „деликатна фаза“.

Неприменувањето од страна на Република Северна Македонија на правно обврзувачки договор не и овозможува на Бугарија да верува дека необврзувачки декларации и изјави ќе помогнат да се реши ситуацијата, освен ако има соодветни барања внесени во преговарачката рамка, стои во документот.

Отворени прашања напластени со децении

Договорот за пријателство, добрососедство и соработка помеѓу РСМ и Бугарија беше потпишан на 1 август 2017 година, а ратификуван во македонското Собрание на 15 јануари 2018 година. Опозицијата предводена од ВМРО-ДПМНЕ не присуствуваше на седницата, оценувајќи го како штетен за македонските национални интереси. Во согласност со Договорот беше формирана и Мешовитата историско-образовна комисија помеѓу двете земји, која во изминатите години сè уште не изнајде заеднички јазик за спорната „заедничката историја“.

По постигнувањето на Преспанскиот договор со Грција во 2018 година, пак, бугарската страна има сè повеќе барања за реализација на Договорот. Се инсистира РСМ да признае дека македонската нација не постоела до 1945 година и дека македонскиот јазик е бугарски дијалект. Последниот период фокусот се префрла од историјата на заштита од дискриминација и почитување на самоопределувањето на „македонските Бугари“, на што инсистира  претседател Радев. Се бара менување на Уставот за да се вметне и бугарското малцинство, односно граѓаните на РСМ кои изразуваат бугарски идентитет.

Во меѓувреме, македонската Влада, која се соочи со обид за превласт во Собранието и нови коалиции после локалните избори, апелираше дека стабилното парламентарно мнозинство е неопходно за започнување на преговорите со ЕУ. Нивните уверувања беа дека земјата во декември ќе добие позитивен исход за отворање на европскиот пат.

Повеќедеценискиот спор, кој резултира со сè повеќе отворени прашања наместо решенија, во никој случај не може да се реши за 6 дена како што тврди Груби. И покрај подготвеноста на новиот бугарски премиер за решавање на спорот во најкус можен рок, ниту најоптимистичките прогнози не предвидуваат дека тоа може да се случи за 6 дена. Тешко дека македонската страна ќе постигне национален консензус за спорните прашања во толку кус период, а не пак, со  бугарскиот политички врв каде сега се јавуваат неусогласени ставови, кои сè повеќе го усложнуваат решението.

Првиот вицепремиер Груби нема никаква основа да верува, а уште помалку јавно да тврди дека е можен дијалог кој ќе ги реши бројните барања на Бугарија за неколку дена на заедничка преговарачка маса, без разлика колку и да се конструктивни разговорите. Затоа, оценуваме дека неговата изјава за можно решавање на спорот за 6 дена е спин.

https://vistinomer.mk/wp-content/uploads/2021/09/ned-logo-768x180.png 768w, https://vistinomer.mk/wp-content/uploads/2021/09/ned-logo.png 873w" alt="" width="300" height="70" class="size-medium wp-image-106627 alignleft b-loaded" style="margin: 5px 20px 15px 0px; float: left;" />Овој напис е изработен во рамките проектот Проверка на фактите за напредокот на Северна Македонија кон ЕУ, имплементиран од Фондацијата Метаморфозис. Написот, кој е првично објавен во Вистиномер, e овозможен со поддршка на американската непрофитна фондација NED (National Endowment for Democracy). Содржината на написот е одговорност на авторот и не секогаш ги одразува ставовите на Метаморфозис, НЕД или нивните партнери.

Сите коментари и забелешки поврзани со овој и другите написи на Вистиномер, барањата за корекции и појаснувања, како и предлозите за проверка на изјавите на политичарите и ветувањата на политичките партии, можете да ги доставите преку овој формулар