Истражување насловено како „Руски наративи кон Западен Балкан“, објавено од НАТО-центарот за извонредност за стратегиски комуникации (СТРАТКОМ), идентификува неколку руски наративи кај медиумите од Западен Балкан. Истражувањето се базира на медиумски објави во 2018 година, кои го цитираат српското издание на државната руска новинска агенција „Спутник“. Веб-страницата „Спутник“, којашто е директно финансирана од Кремљ, е препознаена како еден од основните канали на руското влијание во медиумскиот простор на Западен Балкан

Пишува: Симона Атанасова

Во Извештајот се идентификуваат примарните наративи што ги дава медиумот за шесте земји од Западен Балкан – Албанија, Босна и Херцеговина (БиХ), Косово, Црна Гора, Северна Македонија и Србија, како и за Европската Унија (ЕУ) и НАТО.

Истражувањето констатира дека иако речиси една третина од написите се неутрални, „Спутник“ Србија користи сензационалистички наслови за да привлече читатели, додека самите написи се поизбалансирани. Иако истражувањето е направено за медиумски написи во 2018 година, сепак и во сегашноста може да се забележи дека истите наративи сè уште се актуелни и застапени во медиумскиот простор.

Наратив: Западниот Балкан е арена за судир на интересите меѓу Истокот и Западот

Ова е најчестиот наратив што се применува во сите шест земји. ЕУ и НАТО се гледаат како главни претставници на Западот и се перципираат како колективно влијание врз регионот.
Во дел од објавите на „Спутник“ Србија во коишто се забележува овој наратив, а се однесуваат на Северна Македонија, се тврдењата дека референдумот за промена на името бил диктиран од Западот. Понатаму, „Спутник“ Србија го прикажува референдумот како невалиден поради слабиот одѕив и констатира дека ова покажало оти мислењето на Македонците има мал удел во исходот и дека тоа е пример како Западот се меша во внатрешните работи на другите земји. Во меѓувреме, Русија е претставена како заштитник на правото на македонскиот народ да донесе независна одлука за новото име на својата земја.

Наратив: Западен Балкан е нестабилен

Наративот дека регионот е „нестабилен“ и има „висок потенцијал за конфликт“ ги користи и етничките тензии во регионот за да го зајакне впечатокот за несигурност и кревок мир. Па така, се објавуваат текстови со наслов „Не делат два куршума од нестабилноста“ или „Врата од пеколот се отвора на Балканот“. Овој наратив е фокусиран на нерешени гранични спорови и лоши односи меѓу соседите.

Наратив: Европската Унија е хегемонистичка

„Спутник“ Србија го гледа присуството на Западот и ЕУ во регионот како хегемонистичко, кога станува збор за безбедноста, политиката, дипломатијата итн. Ова се должи на фактот што ЕУ е претставена како креатор, клучен играч и носител на одлуки во услови на политички и општествени настани во Западен Балкан.

Наратив: Земјите од Западен Балкан се слаби, неспособни и корумпирани

„Спутник“ Србија  потенцира дека регионот не е подготвен да ја игра улогата на важен меѓународен играч поради корупцијата и слабото и нетранспарентно владеење. Овој наратив е проектиран на неколку начини. Некои од приказните зборуваат за наместени избори, корупција, непотизам или политизирани судски системи, додека други се фокусираат на прашања, како што се криминалот, протестите, јавниот долг итн.

Наратив: ЕУ/НАТО се слаби и не се обединети

Овој наратив не се однесува директно на земјите од Западен Балкан, но ги прикажува ЕУ и НАТО како слаби и необединети организации, а целта е да се нагласат негативните аспекти за двата ентитета кога станува збор за земјите од Западен Балкан што се стремат да им се придружат. Поднаративи што често се среќаваат се и „ЕУ испраќа измешани сигнали“, „Односите меѓу ЕУ и САД се влошуваат“, „НАТО е слаб и не е обединет“.

Наратив: НАТО е агресивна и провокативна

Како главни теми што се дискутираат под овој наратив се проширувањето на НАТО во светот и во регионот; провокативниот пристап на алијансата кон Русија; инсталирањето на воените бази на НАТО во регионот, како и агресијата на НАТО во регионот во 1999 година. Пристапувањето на Северна Македонија во НАТО се опишува како „принуден влез“.

Наративи користени во Северна Македонија

Конкретно во Северна Македонија, двата најчесто користени наративи коишто се детектирни во Истражувањето се „Западниот Балкан е нестабилен“ и „Земјите од Западен Балкан се слаби, неспособни и корумпирани“. Најретко употребуван наратив е дека „ЕУ е хегемонистичка“.

Најчесто употребувани поднаративи во Северна Македонија се „Креирање Голема Албанија“, „Нетолеранција помеѓу опозициските партии“, „Северна Македонија е заробена држава“, „Северна Македонија е криминална држава“, „Референдумот за промена на името е невалиден“, „Русија е традиционален пријател на Македонија“.

Анализа објавена од „Дојче веле“, пак, констатира дека балканските медиуми некритички ги преземаат во изворната форма прилозите од „Спутник“ и дека тоа се должи на хроничниот недостаток на финансиски средства кај медиумите.

Па така бесплатните прилози од „Спутник“ на српски јазик се мошне добредојдени. Кај граѓаните постепено креираат претстава која е повеќе виртуелна отколку реална. Матрицата на „Спутник“ е јасна – во ист прилог се измешани и вест и коментар. Изворите се користат селективно, а целта воопшто не е да се добијат сеопфатни информации. Напротив, поентата е да му се покаже и докаже на светот дека само рускиот став е исправен. Покрај тоа постојано се подгреваат и националните спорови на Балканот, констатира „Дојче веле“.

Сите коментари и забелешки поврзани со овој и другите написи на Вистиномер, барањата за корекции и појаснувања, како и предлозите за проверка на изјавите на политичарите и ветувањата на политичките партии, можете да ги доставите преку овој формулар