Пишува: Соња Рилковска

Поголема заштита на оригиналниот, брендиран Oхридски бисер и засилени инспекциски контроли за спречување на нелегалната продажба на фалсификувани бисери, бара Светската организација за интелектуална сопственост (WIPO-World intellectual Property Organization).

Светската организација за интелектуална сопственост на Меѓународната годишна конференција во Женева, Швајцарија, меѓу другите теми од областа на трговските марки, интелектуалната сопственост и патентираните пронајдоци, преку Заводот за заштита на интелектуална сопственост на С. Македонија ги слушна и проблемите на занаетчиите, кои изработуваат Oхридски бисери.

Производителите на Охридски бисер се соочуваат со нелојална конкуренција од страна на некои трговци во земјава, кои продаваат фалсификувани и увезени бисери, претставувајќи ги како „Охридски бисер“.

Во знак на поддршка Светската организација за интелектуална сопственост на Твитер објави видео за Oхридските бисери со следниот опис:

Во Северна Македонијa, производителите на бисери користат 100 години стара техника за изработка на бисери. Географската ознака која ги штити овие уникатни „Охридски бисери“ помага да се подобри егзистенцијата на локалните производители.

За Михајло Филев, производител на еден од најстарите македонски брендови, е посебна чест претставувањето на оригиналниот Охридски бисер пред Светската организација WIPO.

Почестени сме што занаетот за изработка на охридскиот бисер од семејствата Талеви и Филеви, кои еден век со своите занаетчиски дела низ четири генерации ги преточиле во уникатен накит по што сме сите препознатливи во светот, е дел од WIPO. Нашиот бисер е уникатен и се разликува од сите други природни бисери на светот по начинот на изработката, историјата и традицијата, вели Филев за „Вистиномер“.

За решавање на проблемот со нелегалната продажба на фалсификувани бисери, што е злоупотреба на интелектуалната сопственост и кривично дело, WIPO најави и меѓународни инспекции  кои ќе прават надзор за сузбивање на пиратеријата во Охрид.

Секој бренд и производ си има свои проблеми зависно од која држава доаѓа, со каква економска и општествена моќ. Во таа смисла на конференцијата се разговараше за различни правни начини, искуства за справување со пиратеријата и нелегалното користење на заштитени географски називи, за формирање меѓународни инспекции и нивно заедничко делување со инспекциите од државата во која има таква злоупотеба и копирање на брендовите, вели Филев.

https://vistinomer.mk/wp-content/uploads/2021/11/biser-naslov-296x300.jpg 296w" alt="" width="500" height="507" class="wp-image-111337 b-loaded" style="display: inline-block;" />

СЕМЕЈНАТА ТАЈНА ЗА ОХРИДСКИОТ БИСЕР 

Само две охридски фамилии ја имаат патент – формула за изработка на светски познатиот бисер од крлушките на охридската плашица. Тоа се семејствата Филеви и Талеви.

Михајло Филев ни раскажува дека природните перли се изработуваат со специјална технологија за која не се откриваат многу детали бидејќи тоа е семејна тајна, која се пренесува од генерација на генерација.

Ние сме само еден дел од мозаикот на македонската култура како бренд, кој државата треба да го штити подостоинствено. Во нашите секојдневни креации го презентираме последниот дел од тајната изработка, каде емулзијата се премачкува околу површината на зрното. Емулзијата се добива од крлушките на плашицата. Четката е од природни влакна од верверица, камила или коњ, за да може полесно да се нанесе. Ги ставаме топчињата кои се изработени од срцевината на школката. Се зема внатрешниот дел и од тоа се прават разни форми и големини, со многу вниманиени објаснува Филев.

Тој е четврта генерација на семејството Филеви од Охрид, изработувачи на прочуениот бисер. Тајната на неговата изработка во Охрид ја носи рускиот емигрант Јован Субанович во 1920 година, кој доаѓа како азилант од Октомвриската револуција од регионот на Бајкалското езеро во Русија.

Традицијата во семејството Филеви ја започна мојот прадедо Никола Филев, близок пријател на Јован.Тој направи едно парче и не дека ја заборава тајната, туку не се бави со таа работа. Четири години подоцна мојот дедо Михајло се обидува да го развие брендот, за потоа тоа го наследи и неговиот син Никола, односно мојот татко. Јас сум четвртата генерација, а верувам дека и моите деца ќе ја продолжат традицијата, вели Михајло.

Семејството Филеви скоро еден век ја чува тајната за изработка на  бисерот кој е белег на Охрид, но и на целата земја.

ЗАШТИТА НА БРЕНДОВИ САМО НА ХАРТИЈА

Државата во 2012 година ги брендира бисерите на двете охридски семејства, Филеви и Талеви, како најстара трговска марка и патент. Охридскиот бисер е заштитен како географски назив и интелектуална сопственост од страна на македонските институции, а по извршена анализа и изготвен елаборат на Технолошко-металуршкиот факултет, кој ги утвдил посебностите и сите својства кои го карактеризираат производот.

https://vistinomer.mk/wp-content/uploads/2021/11/biseri-2.jpg 620w" alt="" width="429" height="601" class="aligncenter wp-image-111340 b-loaded" style="clear: both; display: block; margin: 15px auto 25px;" />

Но, заштитата е само на хартија, на секој чекор во градот Охрид трговците препродаваат лажни, фалсификувани или увезени бисери, претставувајќи ги пред купувачите како „охридски“. Се продаваат дури и поткрепени со лажни сертификати, кои ја потврдуваат „оригиналноста“ на бисерите. Закони има, но инспекциските служби не преземаат ништо, занаетчиите се надеваат дека со влезот во ЕУ конечно ќе го добијат заслуженото место.

Ние сме брендирани, но не сме заштитени од нелојална конкуренција. Ние сме занаетчии негуваме 100 години стара традиција и техника за производство на охридски бисер, а безброј трговци препродаваат лажни бисери. Законите кај нас ги има, но за инспекциските служби да преземат нешто ние треба да пријавиме во инспекција. Потоа екипа од Технолошко метарулшки факултет да излезе на терен, да земе мостри, да направи анализи, па да утврди дека бисерот е лажен. Навистина долга процедура и во пракса неспроведлива. Сепак, се надеваме дека  со придвижувањто кон ЕУ ќе мора и кај нас да важат европските закони и да бидеме заштитени,  раскажува Филев за „Вистиномер“.

Брендот Охридски бисер е дел од големото семејство на Светската организација за интелектуална сопственост WIPO од 31.03.2015.
https://vistinomer.mk/wp-content/uploads/2021/11/biseri-3.jpg 620w" alt="" width="417" height="650" class="aligncenter wp-image-111343 b-loaded" style="clear: both; display: block; margin: 15px auto 25px;" />Во последниот  Извештајот на ЕК , пак,  се забележува дека Северна Македонија останува умерено подготвена во областа на заштитата на  правата на интелектуалната сопственост (ПИС).

Постигнат е одреден напредок во усогласувањето со правото на ЕУ за авторските права и, со  воспоставувањето на информативна платформа за институциите за спроведување на Законот за размена на податоци за заштитата на правата на интелектуална сопственост (ПИС). Препораките од Извештајот за 2020 година не беа целосно спроведени и остануваат во важност. Во наредната година, Северна Македонија особено треба: 

• дополнително да ја подобри правната рамка за интелектуална сопственост, особено системот за управување со колективните права преку усогласување со Директивата за  управување со колективните права и правата на индустриска сопственост преку усогласување со Директивата за спроведување, правото на ЕУ за заштита на дизајни и
  со Директива за трговски тајни;
• целосно да ја оспособи онлајн информативната платформа за размена на податоци за ПИС меѓу институциите за спроведување на законот, се наведува во Извештајот на ЕК.