НА ДЕНЕШЕН ДЕН, 4 ЈАНУАРИ 1902

Во село Ѓавато, Битолско, е роден Трајан БЕЛЕВ-Гоце, припадник на македонското националноослободително и комунистичко движење и учесник во Антифашистичката војна во Вардарскиот дел на Македонија. Предвоен печалбар во Франција, Канада и САД. Од 1928 г. стана член на Комунистичката партија на Америка. Заради учество во работнички демонстрации и работа на комунистичка линија од властите на САД повеќепати бил затворан, суден и физички малтретиран. На крајот, по десетогодишен престој, беше присилно екстрадиран од САД. Член на КПЈ од 1938 г. Во август 1940 г. стана секретар на комунистичката партиска организација во родното село, а нешто подоцна и член на Месниот комитет на КПЈ за Битола. Во време на бугарската окупација на Битолско беше многу активен во организирањето на вооружениот отпор. Во тој период најпрво е секретар на Првиот битолски реон на КПЈ. Потоа во 1942 г. стана и член на Окружниот оперативен воен штаб во Битола. Подоцна беше наименуван за политички комесар на Партизанскиот одред „Дамјан Груев“ и со него учествуваше во нападот на полициската станица во селото Кажани на 18-19 август 1942 г. Беше и заменик политички комесар на Првиот баталјон на Втората оперативна зона на НОВ и ПО на Македонија, односно на баталјонот „Мирче Ацев“. Загина на 6 октомври 1943 г., кај селото Кленоец, Кичевско во борба со балистичките сили.

НА ДЕНЕШЕН ДЕН, 4 ЈАНУАРИ 1910

Во село Лавци, Битолско, е роден Тодор АНГЕЛЕВСКИ-Строгов, Тошо Даскалот, припадник на македонското националноослободително и комунистичко движење и учесник во Антифашистичката војна во Вардарскиот дел на Македонија. Основно образование заврши во родното село и Битола, а Учителската школа во Прилеп ја заврши во 1929 г. Потоа работеше како учител, и е меѓу најистакнатите прогресивни дејци во Битолско во периодот меѓу двете светски војни. Од триесеттите години на XX век стана член на КПЈ. По бугарската фашистичка окупација е еден од главните организатори на т.н. Илинденска демонстрација во 1941 г. во Битола. Заедно со Стив Наумов и Трајан Белев, во 1942 г. беше најзаслужен и најангажиран при формирањето на Битолскиот партизански одред „Пелистер“, на Битолско-преспанскиот партизански одред „Дамјан Груев“ и на Партизанскиот одред „Јане Сандански“. Бугарскиот фашистички суд во јули 1942 г. во отсуство го осуди на смртна казна. Во втората половина на март 1943 г. стана командант на реорганизираниот и бројчано зголемениот Партизански одред „Дамјан Груев“. Од мај 1943 г, беше поставен за командант на Втората оперативна зона на НОВ и ПО ба Македонија. Откако беше предаден, бугарската војска и полиција го блокира неговото родно село и тој на 23 јуни 1943 г. за да не биде заробен се самоуби.

НА ДЕНЕШЕН ДЕН, 4 ЈАНУАРИ 1921

Во Битола е роден Стево Христовски-Патако, припадник на македонското националноослободително и комунистичко движење и учесник во Антифашистичката војна во Вардарскиот дел на Македонија. Студира на правниот факултет во Белград, а по окупацијата продолжи во Софија. Уште пред војната е член на КПЈ и се пројавуви со својата активност во редовите на прогресивното движење во Битола. Извесно време е секретар на Месниот комитет на СКОЈ. Во ноември 1941 г. ги подготвува радиовестите за илегалниот весник "Билтен" кој беше орган на Месниот комитет на КПЈ за Битола, редактиран од Стив Наумов и Љупчо Арсов. Во септември 1942 г. стана член на Месниот комитет на КПЈ за Битола и во него е одговорен за младината и младинската комунистичка организација СКОЈ, како и за функционирањето на партиската техника. Истовремено е член и на Окружниот комитет на КПЈ за Битола. Член е и на редакцијата на илегалниот партиски весник "Народен глас". За време на окупацијата, поради антиокупаторските активности, на два пати е затворан и жестоко измачуван. Кон крајот на 1942 г. беше уапсен и по тортурите во битолскиот затвор, бугарската полиција без изнудено признание и докази од него, го интернира во Кавала, во Егејскиот дел на Македонија. По априлско-мајската провала во партиската организација во Битола во 1943 г., бугарската полиција доби нови сознанија за неговата активност и се реши да го врати назад од интернација. Но, тој на битолската железничка станица успеа да му побегне на полицијата и продолжи илегално да живее и дејствува во Битола. Извршуваше најразлични одговорни партиски должности. На 28 јули 1943 г. беше повторно откриен и обиколен од бугарската полиција. Со оружје се спротистави на апсењето, но увидувајќи дека борбата е осудена на неуспех, за да не падне жив во рацете на непријателот со последнот куршум се самоуби.

Подготвил: д-р Александар Литовски, историчар

Висината на посмртната помош што се исплатува на членовите на семејтвата за починат пензионер  пораснува за 5000 денари. Наместо досегашните 30 000 денари од 1 јануари за починато лице изнесува 35 000 денари согласно донесената одлука бр. 02-06/536/4 од 22.12.2023 година  од Одборот на регистрираната организација за солидарниот фонд, сооппштија од Здружението на пензионери од Битола. 

Висината на задршката за Солидарниот фонд -посмртната помош останува иста и изнесува од 140 денари до 30.06. 2024 година

Првиот ден во новата година го дочекале кај домаќини на кои им го гаснеле оџакот, деновиве гаснеле пожари предизвикани од украсни светилки на елки, од соларни уреди, а за Бадник трагале по изсчезната пензионерка, раскажуваат заменик командирот Горан Димкоски заедно со пожарникарите Александар Тодорчевски и Дејан Ристевски, објавува Факултети.мк. 

„Им се запали оџакот, па Нова година ја дочекавме кај домаќините“. Ова е едно од различните патешествија што ги имале припадниците на Територијалната противпожарна единица од Битола за време на новогдишните држурства. Тие се на готовс и во најлудата ноќ во годината. Тогаш најчесто гаснат оџаци, наќитени елки, соларни уреди, покриви од куќи. Додека другите слават, тие се подготвени за интервенција. Ги нарекуваат скромни херои зашто никогаш не се фалат со своите подвизи. Го ризкуваат својот за туѓите животи. Затоа одлучивме да им дадеме простор да раскажат како ги минуваат новогодишните празници на дежурство.

„Дури и да нема интервенции, и да е се мирно, ние сме подготвени како да ќе има пожар. Иако е Нова година, нема алкохол. Може ако немаме пожари за гаснење да ја усасиме жедта со сок. Аклохол не доаѓа предвид. Се внимава оти вечерта е долга. Возилата се подготвени. Дали е празник или не, тие се секогаш спремни“, вели Горан Димкоски заменик командир на ТППЕ-Битола.

Будна вечер, па некаде и да чади некој ќе јави

Во дологодишната пожарникарска кариеа дежурал повеќепати за Нова година. Раскажува дека иако е вечер за лудување, сепак подолги години не паметат некој поголем пожар. Верува дека не доаѓа до поголеми трагедии зашто луѓето се будни цела вечер и доколку зачади некаде ќе видат и ќе јават. Но, се присетува дека ја дочекувале Новата година во разчични ќуки каде се затекнеле на интервенција. Кога ќе се случи пожар во куќа, без поголеми последици, на домаќините најмили гости им се пожарникарите зашто им даваат сигурност дека огнот нема пак да се разгори.

„Нова година сме ја пречекале и кај луѓе дома. Им се запали оџакот. Беше критично. Моравме да останеме кај нив и заедно со нив го дочекавме правиот ден од идната година. Пожар кај оџаци гасиме со пригушување, не со вода и мора да почекаме најмалку час и половина до два за да догори, да бидеме сигурни дека нема опасност, па да го напуштиме објектот. Домаќините не почестија и беа посигурни додека бевме со нив, претходно беа многу исплашени“, вели Димкоски.

Оџаците помалку горат, повеќето се греат на инвертер клими

Сепак, последнава година бројот на интервенции врз оџаци е повеќе од преполовен. Имаат по една интервенција на ден, а порано се случувале по десетина. Претпоставуваат дека ваквиот позитивен тренд се должи на замената на печките на дрва со инвертер клими.

„Пожарите најчесто ги пријавуваат соседите. Тие гледаат дека на комшијата му гори чатијата. Летните пожари не се за потценување, но многу поопадни се зимските, во затворен објект“, раскажуваат пожарникарите.

Деновиве гаснеле пожар во куќа настанат од светилки на елка. Имало и пожари предизвикани од соларни уреди.

„Има проблем со некои од соларните уреди. Се пали греачот што ја загрева цевката. Тоа се колекторите што се ствааат на покривите, а се наменети само за лето.. Кога ќе стегнат ниски температури, сопствениците го вклучуваат греачот за да не им замрзи цевката што слегува од чатијата во тоалетот. Греачот со текот на време старее или се лупи изолацијата, па ќе настане пожар. Подмолно е. Доцна се забележува“, раскажуваат пожарникарите Александар Тодорчевски и Дејан Ристевски.

Пожарната и полицијата ја барале за исчезната, а таа си пиела кафе со пријателката

Дежирствата за Нова година има се како секоја друга вечер. На смена се по 12 часа, од 19 навечер до 7 наутро. Но, се повеќе заангтажирани зашто има огномети, прослави, сообраќајни несреќи, поднапиени луѓе. А за празници се случувало и да тргнат во потрага по повозрасни лица пријавени за исчезнати.

„За Бадник синот ја пријави мајката за исчезната. Не му дигала телефон еден саат, а без телефон не излегувала никаде. Отишла жената да прошета, се нашла со некоја поранешна колешка и седнале во кафуле. Синот не можеше да ја добие и пријави в полиција, а тие кај нас. Вратата ѝ беше заклучена, беше отворен само прозорецот од балконот на вториот кат. За да не ја обиваме влезната врата, со скали се качивме на балконот и влеговме внатре. Телефонот го најдовме дома. Вечера се јави ја од полицијата околу полноќ и не известија дека жената си се вратила дома“, раскажуваат Тодорчевски и Ристевски.

Најстара пожарна на Балканот

Инаку Битолската пожарна брои 43 пожарникари, по 10 до 11 во смена. Се очекува бројката да биде зголемена со преслувањето во новиот објект во Касраната каде и просторниот капацитет ќе биде поголем. Додека разговаравме за предизвиците на оваа хумана професија, објектот го посети и еден од највозрасните пезнионнирани пожарникари, легенда Ѓорги Геровски.

„Често пати дежурав за Нова година, бев повозрасен , па да им излезам во пресрет на помладите колеги, да одат на прослава. Порано за Нова година се случуваа и големи пожари. Се сеќавам една година гасевме куќа во село Лажец, иселеник се врати од Австралија за тука да ја дочека Новата година, а куќата му вивна во пламен. Во 1975 година се запали ‘Агрохемизација’, голем пожар, па магацинот за вреќи во ‘Жито Битола’ “, рече   Геровски.

Битолската пожарна е најстара на Балканот основана дури во 1836 година за време на владеењето на турскиот султан Махмуд Трети.

Жанета Здравковска  

Ивор: https://www.fakulteti.mk/